Gieschewald ( 1979–1990 Osiedle im. Stanisława Staszica, niem. Gieschewald ) – zabytkowe osiedle patronackie oraz jednostka pomocnicza Katowic, położona w południowo-wschodniej części miasta, nad Boliną.
Osiedle Giszowiec składa się z budynków wielorodzinnych z wielkiej płyty oraz zabytkowych domów, przeważnie jedno- i dwurodzinnych, stanowiących niegdyś zwarte osiedle górnicze, które do dziś jest unikatowe w skali europejskiej i znajduje się na Szlaku Zabytków Techniki Województwa Śląskiego. Zostało ono wybudowane dla górników pracujących w kopalni Giesche (późniejszej kopalni Wieczorek) przez koncern Georg von Giesches Erben na zlecenie dyrektora spółki Antona Uthemanna w latach 1907–1910. Projektantami osiedla byli Georg i Emil Zillmannowie. Osiedle górnicze w dwóch trzecich uległo wyburzeniu w latach 70. XX wieku na skutek rozwoju budownictwa mieszkaniowego wielokondygnacyjnego z wielkiej płyty dla pracowników powstałej w 1964 roku kopalni Staszic.
Osiedle Giszowiec ma charakter głównie mieszkaniowy i przemysłowy. Otaczają go dwa szlaki komunikacyjne: droga nr 86 oraz autostrada A4, a także rozpoczyna tu swój bieg droga nr 81. Dzielnica ma powierzchnię 12,03 km² (7,30% powierzchni miasta) i liczyła w 2007 roku 18 475 mieszkańców (5,9% ludności Katowic).
Giszowiec pod względem administracyjnym położony jest w województwie śląskim. Zlokalizowaną we wschodniej części miasta[1], w odległości około 6 km na południowy wschód od centrum. Graniczy od z dzielnicami: Osiedle Paderewskiego-Muchowiec i Janów-Nikiszowiec, z miastem Mysłowice i dzielnicą Murcki oraz Piotrowicami-Ochojcem[1]. Granice dzielnicy biegną następująco:
- od północy – południową krawędzią ul. 73 Pułku Piechoty do skrzyżowania z ul. Pszczyńską, dalej wzdłuż autostrady A4 i północną krawędzią ul. Mysłowickiej do granicy miasta[1];
- od wschodu – granica dzielnicy stanowi równocześnie granicę miasta z Mysłowicami[1];
- od południa i zachodu – wzdłuż granicy miasta do zjazdu z ul. Bielskiej i dalej wzdłuż drogi leśnej do ul. 73 Pułku Piechoty[1].
Giszowiec położony jest w dolinie Boliny. Według podziału fizycznogeograficznego Jerzego Kondrackiego dzielnica ta znajduje się w mezoregionie Wyżyna Katowicka (341.13), będącej południową częścią Wyżyny Śląskiej[3]. Pod względem historycznym dzielnica ta znajduje się we wschodniej części Górnego Śląska[4]. www.gisz.pl/galeria .
Nazwa dzielnicy Giszowiec pochodzi od nazwiska Georga von Gieschego i jest spolszczoną wersją niemieckiej nazwy Gieschewald (las Gieschego); spolszczone fonetycznie nazwisko Giesche na Gisz + formant –owiec. Nazwa nadana osiedlu przez koncern górniczo-hutniczy Georg von Giesches Erben (pol. Spadkobiercy Gieschego).
Osiedle założono na skraju lasu i rozplanowano według koncepcji urbanistycznej miasta ogrodów.
Po raz pierwszy polską nazwę osiedla ustalił w 1920 roku Konstanty Prus w Spisie miejscowości polskiego Górnego Śląska, gdzie Gieschewald widnieje w formie Giszowiec[47].
W okresie Polski Ludowej uporczywie zwalczano poniemiecką nazwę Giszowiec, forsując Osiedle im. Stanisława Staszica[50]. Władze widziały w całym osiedlu i jego nazwie relikty kapitalizmu, dlatego też z pomocą propagandy na łamach prasy m.in. Dziennika Zachodniego uderzali, zarówno w założyciela dynastii Giesche, jak i jego potomków, twierdząc, że prowadzili politykę ucisku narodowego, społecznego i gospodarczego. Ostatecznie, 15 listopada 1979 roku Miejska Rada Narodowa w Katowicach przemianowała nazwę Giszowiec na Osiedle Staszica[50]. Nazwa Osiedle im. Stanisława Staszica (pochodząca od nazwy KWK Staszic). Zmiana ta nie przyjęła się w świadomości społecznej, gdyż mieszkańcy nadal posługiwali się tradycyjną nazwą, która utrzymała się w stosunku do starej i nowej części osiedla. Ostatecznie w roku 1990 z inicjatywy Jerzego Forajtera[53] Rada Miejska Katowic przywróciła nazwę Giszowiec .
